انرژی اتمی راه چاره نیست! (بخش سوم)، ترجمه انور میرستاری
در حالی که قیمت انرژی هسته ای هم چنان بالا می رود، نرخ انرژی قابل بازیافت حاصل از منابع دیگر به سرعت پایین می آید. علت این امر آن است که شیوه بهره برداری از منابع قابل بازیافت تقریبا جدید است و پیشرفت های تکنولوژی در آن هنوز ظرفیت کافی و مهمی دارد و شیوه اقتصادی تولید کلان، قیمت تمام شده را پایین می آورد. قیمت انرژی هسته ای از یک طرف شامل هزینه های تولید و از طرف دیگر شامل هزینه های خارج از حوزه تولید است
5 ـ هزینه های سنگین و سرسام آور انرژی هسته ای بر دوش ملت ها
هزینه بالای سرمایه گذاری در زمینه ساخت نیروگاه های هسته ای جدید نسبت به هزینه سرمایه گذاری در بخش صنایع جایگزینی آن:
قیمت برق حاصل از انرژی بادی با نرخ برق حاصله از سیستم هیدرولیک تقریبا برابر است ولی از بهای برقی که از راه انرژی خورشیدی به شیوه فتو- ولتائیک تهیه می شود، ارزان تر می باشد. در صورتی که انرژی هسته ای خیلی گران تر از همه آن ها تمام می شود.
ـ انستیتوی تحقیقاتی در زمینه محیط زیست در آلمان ـ مترجم ) Öko – Institut-1997 )
در حالی که قیمت انرژی هسته ای هم چنان بالا می رود، نرخ انرژی قابل بازیافت حاصل از منابع دیگر به سرعت پایین می آید. علت این امر آن است که شیوه بهره برداری از منابع قابل بازیافت تقریبا جدید است و پیشرفت های تکنولوژی در آن هنوز ظرفیت کافی و مهمی دارد و شیوه اقتصادی تولید کلان، قیمت تمام شده را پایین می آورد.
اگر امروز قیمت انرژی هسته ای افزایش می یابد دلیلش آن است که در گذشته این بخش سوبسید فراوانی را از دولت ها دریافت می کرد و در نتیجه به قیمت تمام شده اش هرگز توجهی نمی شد.
قیمت انرژی هسته ای از یک طرف شامل هزینه های تولید ( اساسا شامل مبالغ سرمایه گذاری، هزینه کارکنان و مواد سوختی ) و از طرف دیگر شامل هزینه های خارج از حوزه تولید ( اثرات زیست محیطی، احتمالات سوانح در هنگام به عمل آوری و تسویه زباله ها ، ایجاد گازها ی گلخانه ای ...) است.
مبالغ سرمایه گذاری و هزینه های دستگاه های تولید برق (هزینه های تولیدی)
درمقایسه با یک نیروگاه برق کلاسیک، زغال سنگی و یا گازی، ساخت یک نیروگاه هسته ای خیلی گران تر تمام می شود. برای ایجاد توانایی تولید هر کیلو وات در یک نیروگاه هسته ای نظیر DOELو TIHANGE باید حدود 1700 یورو هزینه کرد. برای یک نیروگاه زغال سنگی، هزینه لازم جهت تولید همان مقدار برق، 1300 یورو و برای نیروگاه گازی 500 یورو است .
هزینه های مربوط به سوخت مصرفی در نیروگاه های هسته ای نسبتا پایین است. برای یک کیلووات در ساعت هسته ای، قیمت تمام شده شامل 60 درصد هزینه محیط زیستی،20 درصد قیمت مواد سوختی و 20 درصد دیگر برای هزینه تسویه و حفظ و نگهداری است.
قیمت مواد سوختی در نیروگاه های زغال سنگی و یا گازی می تواند به 50 تا 70 درصد قیمت تمام شده یک کیلووات در ساعت برسد.
بنا بر گزارش منتشر شده درسال 2002از طرف اداره حسابرسی دولت بریتانیا درباره امور مالی این کشور، انرژی بادی در سال 2020 خواهد تواسنت با نیروگاه های گازی خیلی مجهز رقابت کند و برق آن به مراتب خیلی ارزانتر از برق تولید شده توسط نیروگاه های انرژی هسته ای و یا زغال سنگی خواهد بود.
درشرایط سرمایه گذاری برابر، انرژی بادی پنج برابر بیشتر از انرژی اتمی کارایجاد کرده و دو برابر بیشتر برق تولید می کند.
بنا به منطق سیستم اقتصادی کلان تولیدی و ظرفیت بالای نوآوری های انرژی بادی، قیمت تمام شده برق حاصل از آن، همه ساله کاهش پیدا می کند. درصورتی که قیمت تمام شده برق در نیروگاه های کلاسیک ( بخصوص به دلیل افزایش قیمت مواد سوختی )، پیوسته رو به افزایش دارد.
تازه این قیمت ها شامل هزینه های جانبی مانند خسارات وارده بر محیط زیست نمی شود. اگر آن را هم در قیمت تمام شده منظور بداریم، در این صورت انرژی بادی به عنوان یک منبع انرژی، بر تمام منابع دیگر تولید برق برتری خواهد داشت.
هزینه زباله ها
به عمل آوری زباله های اتمی نه تنها خیلی خطرناک است بلکه انبار و جمع آوری کردنشان هم به قمیت گزافی تمام
می شود.
در حال حاضر دو روش اجرا می گردد:
ـ بازیافت بخشی از زباله های هسته ای به قصد آنکه بتوان مجددا آن ها را به عنوان مواد سوخت به کار برد.
و یا
ـ انبار کردن بخش دیگری از آن زباله ها در لایه های عمیق زیر زمینی به منظور کم اثر نمودن بار رادیو اکتیوشان.
اولین روش به دلایل خطرات ناشی از آن و هزینه های اضافی که بطور جانبی در این رابطه تراشیده می شوند، چندان به درد نمی خورد. و توجه زیادی بدان نمی شود.( خطراتی از قبیل: تصادفات در مواقع حمل و نقل به کارخانه های بازیافتی، خطر در حین باز تکثیر پلوتونیوم ).
سوال اصلی در زباله های اتمی، محاسبه مبالغی است که در مدت زمان طولانی هزینه می شوند( انبار کردن زباله های هسته ای در طی ده ها هزار سال).
تا سال 2070 باید اداره کند بدین قرار است :l’ONDRAF بنا به آخرین برآوردها، مقدار حجمی را که
ـ 70500 مترمکعب زباله از نوع A ( زباله های رادیوآکتیو ضعیف و یا متوسط و دارای عمر کوتاه) ،
ـ 89000 متر مکعب زباله از نوع B( زباله های رادیوآکتیو ضعیف ویا دارای عمر زیاد ) ،
ـ 2100 تا 2700 مترمکعب زباله از نوع C ( زباله های رادیو آکتیو شدید و دارای عمر طولانی) .
به نظر آقای " ژیلبرت اگرمونت " استاد دانشگاه آزاد بروکسل (VUB ) ، ققط یافتن راه چاره ای برای زباله های رادیوآکتیو ضعیف، نیاز به بودجه ای بین 16 و 20 میلیارد یورو دارد.
هزینه های جانبی یک مرکز اتمی
نابود سازی مراکز هسته ای
تا به حال نیروگاه های کمی نابود شده اند ولی درسال های آینده تعداد زیادی از آن ها که به پایان عمر و کارآیی خود خواهند رسید، بسته خواهند شد. تجربه نشان می دهد که بویژه در ایالات متحده، مرحله از بین بردن مراکز هسته ای هزینه
در ماساچوست، 120 میلیون دلار Yankee Rowen سرسام اوری در برخواهد داشت. هزینه نابود سازی راکتور هسته ای
برآورد شده بود اما در موقع تصفیه حساب نهایی، صورتحساب به مبلغی معادل 450 میلیون دلار رسید.
درحقیقت قسمت اعظمی از ساختمان ها هم به مواد رادیوآکتیو آلوده اند و فقط با آدم مصنوعی می توان آن ها را نابود کرد. هم چنین این مواد رادیوآکتیو باید درشرایطی کاملا ایمنی از محل خارج گشته ودرجایی انبار گردند.
خطر تصادف
برآورد هزینه خسارت وارده احتمالی، ناشی از یک فاجعه انرژی هسته ای بسیار دشوار است . زیرا خوشبختانه تا به حال تصادف مهم و هولناک کم اتفاق افتاده است و در نتیجه تجربه عملی در دست نیست. معمولا در حین عمل و با توجه به مراحل مختلف تولید، خطرات مربوطه مورد مطالعه و بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرند.
روش بررسی این چنینی درچهارچوب طرح و برنامه های بیرونی اجازه داد تا هزینه یک سانحه در بدترین حالت (چرنوبیل ) 14سانتیم یورو برای یک کیلووات در ساعت و برای سوانح رادیوآکتیو های مسری کم اهمیت 23 هزارم یورو برای یک کیلو وات در ساعت برآورد شود.
مسئولیت
قانون " The Price- Anderson " در ایالات متحده مقرر می دارد که صنایع هسته ای در صورت وقوع حادثه ای تا 9.1 میلیارد دلار یعنی فقط 2 در صد از 560 میلیارد دلار لازم برای جبران یک فاجعه ناگوار هسته ای را متقبل شوند. این رقم از مطالعات دولت فدرال، پس از حادثه« Three Mile Island » در سال 1979 استخراج شده است.
98 در صد بقیه را باید از خزانه دولت پرداخت. اگر تولیدکنندگان انرژی اتمی، خودشان همه مسولیت های مالی را در هنگام سوانح مهم هسته ای بر عهده می گرفتند، قیمت بیمه آن ها سر به فلک می کشید و نرخ برق حاصل از انرژی اتمی به ارقام نجومی می زد.
کنوانسیون " مسئولیت هر شهروند اروپایی " که در پاریس تشکیل شد، در حوزه انرژی هسته ای، تمام وظایف تولید کنندگان انرژی اتمی را از لحاظ اقتصادی در پانزده کشور اروپایی بر شمرده است (این پیمان زمانی نوشته شده که اتحادیه اروپا شامل 15 کشور بود- مترجم). هر چند که در سال 2004 سقف این مسئولیت تا پرداخت 700 میلیون ارو تعیین شده اما در صورت وقوع یک مصیبت واقعی اتمی، این مبلغ کفاف نخواهد داد.
از زمان آزاد سازی بازار انرژی در انگلستان و واگذاری آن به بخش خصوصی، هزینه کلی تهیه انرژی هسته ای خیلی روشن است و بیشتر به چشم می آید.
شرکت ها کمتر علاقه ای به سرمایه گذاری در این نوع انرژی از خود نشان می دهند. زیرا این کار دریک بازار رقابتی،
بدون سوبسید دولتی سود آور نیست. (1998ـ FOE )
مدت زمان زیادی طول کشید تا دولتمردان بپذیرند که باید هزینه های اساسی جانبی مانند نابود سازی مراکز اتمی و بارآوری زباله های اتمی و سیاست منطبق با حفظ محیط زیست را در دفاتر مخارج انرژی اتمی خویش به حساب آورند . بودجه های توسعه و تحقیقات هسته ای کاملا و به طور خیلی چشمگیری کاهش پیدا کرده اند. بنا به گزارشات آژانس اروپایی حفظ محیط زیست، در کشورهای فرانسه و بلژیک در پایان دهه 1990این هزینه ها بیشترین بخش بودجه های تحقیقاتی و توسعه در زمینه انرژی را شامل می شد.
دولت بلژیک شرکت های تولید کننده انرژی هسته ای را مجبور می کند پولی را به عنوان پس انداز به کناری بگذارند تا در آینده به هنگام نابود سازی مراکز هسته ای خود از آن استفاده نمایند.
این مبلغ به قیمت فروش هر یک کیلو وات در ساعت برق مصرف کنندگان افزوده شده است. صندوق مربوطه توسط الکترابل ( بزرگترین شرکت تولید و فروش برق در بلژیک ـ مترجم) اداره می شود.
اما باید از خود پرسید که در یک سیستم بازار آزاد، اگر زمانی این مراکز هسته ای غیرفعال گردند و در دکان خود را ببندند، تکلیف این پول ها چه خواهد شد و چه کسانی آن ها را بالا خواهند کشید؟
[یک صندوق پس انداز هم توسط Synatom ، برای مدیریت، انبارکردن زباله ها، بار آوری و به عمل آوردن دوباره و ایجاد تغییراتی در مواد سوخت هسته ای مصرف شده، دایر گشته است. هزینه این کارها در قیمت مواد سوختی گنجانده شده است.
مقامات دولتی به شرکت های تولید کننده انرژی هسته ای توصیه می کنند که مبلغی را برای پیشرفت و پیدایش تکنولوژی نوین در این رشته ( زباله های رادیواکتیو، مواد سوختی مصرف شده و هزینه های نابود سازی و ساخت مراکز هسته ای) پس انداز نمایند.
و بالاخره l’ONDRAF یک ذخیره مالی برای مدیریت دراز مدت زباله های رادیواکتیو در نظر می گیرد که از طریق تولیدکنندگان زباله های اتمی تامین می گردد. ]
6 ـ انرژی هسته ای و ایجاد کار
تایید و تاکید:
" مراکز انرژی هسته ای باید باز بمانند و گرنه متخصصین را از دست خواهیم داد و دانش فن آوری آن زایل خواهد شد و این کار خطرناکی است."
اگرچه این تز درست است که باید افراد متخصص و کاردانی را در این رشته تربیت نمود، اما این امر نباید بهانه ای برای به تعویق انداختن مسئله بستن نیروگاه های هسته ای باشد، وگرنه با این کارمان، تاریخ حل این مشکل را برای چندمین بار به بعد موکول کرده ایم.
بالاخره روزی باید با این مسئله روبرو شویم زیرا حتی با طولانی کردن عمر مراکز اتمی، زمانی خواهد رسید که مجبوریم آن ها را نابود کنیم.
لازم است این مسئله بطور درست و اصولی در جامعه مطرح شده و درفضایی سالم و سازنده پاسخ مناسب خود را بگیرد.
حتی پس از بسته شدن مراکز اتمی نیز مدت ده ها سال( حتی صدها و هزاران سال) در بخش انرژی هسته ای به نیروی کار متخصص نیاز هست.
تازه اگر نیروی کار لازم برای از بین بردن کامل مراکز اتمی، انبار زباله های رادیوآکتیو و مراقبت از اشعه های کشنده آن ها، مواظبت های بهداشتی و بهزیستی و دارویی را در نظربگیریم، نیاز ما به افراد ماهر و کاردان چندین برابر می شود.
ازطرف دیگر مدافعین انرژی هسته ای با تاکید این تزشان مهر تاییدی بر روی یکی از معایب بزرگ انرژی اتمی می زنند. یک مرکز انرژی کلاسیک غیرهسته ای و یا یک دستگاه تولید انرژی پایدار، بادی یا خورشیدی، درصورت لزوم براحتی نابود می شوند. برای انجام چنین کاری احتیاجی به متخصصین نیست. بسته شدن آن ها هر لحظه که اراده شود، می تواند صورت گیرد. در حالیکه این کار در مورد مراکز اتمی امکان ناپذیر است زیرا عملیات در این بخش فقط از عهده کسانی بر می آید که در این رشته از فوق تخصص برخودارند.
پس از بسته شدن مراکز اتمی به همکاری مشترک افراد متخصص و صلاحیت دار همچنان احتیاج است.
تایید و تاکید:
" جنبیدن هر پشه عیان درنظر ماست! هیچ مشکلی برای کارکنان وجود ندارد."
می خواهند ما را وادار نمایند که فکر کنیم : " امنیت از نکات اولیه قابل توجه درمراکز هسته ای می باشد" اما اتفاقات رخ داده در کشور ما و یا در خارج، عکس آن را ثابت می کند.
اخیرا(ژانویه 2005) کارکنان فعلی و سابق بخش هسته ای بلژیک، که از بیم انتقام نخواسته اند هویتشان فاش شود، در تایید حرف ما شهادت داده اند. این شهادت ها از عدم رعایت امنیت برای کارگران و طبیعت پرده برمی دارد. کارگران نه از لباس مناسبی برخوردارند و نه شرایط ایمنی کار آنان رعایت می شود.
در تابستان گذشته یک گزارش شرکت AIB-Vinçotteاز مشکلات دیگری چون نکات تجهیزات مرکز هسته ای در تی آنژ سخن گفت و نشان داد که این نیروگاه تا حدودی نسبت به "فرهنگ امنیت " سست است.
میزان کار در انرژی هسته ای و انرژی بازیافتی – ارقام
اعداد زیرین ثابت می کنند که بخش انرژی بازیافتی ظرفیت و توان بزرگی برای ایجاد کار دارد.
منبع : Mathias Lefever , Antoine Bonduelle « Eole ou Pluton »- 2003 گزارش خواسته شده توسط گرین پیس Greenpeace فرانسه
ـ ساخت مرکز انرژی اتمی نیروی کار فراوانی را شاغل می کند. اما این مشاغل پایدار نیستند و پس از مدتی از تعداد نیروی کار شاغل به شدت کاسته می شود. ولی درعوض، انرژی بادی کار ثابت و دایم ایجاد می کند. در شرایط سرمایه
به نیروی EPR گذاری یکسان و در یک دوره شصت ساله، بخش انرژی بادی پنج برابر بخش انرژی هسته ای از نوع
کار نیاز دارد.
( آنالیز اقتصادی ـ اجتماعی تکنولوژی ناحیه فلامان در باره انرژی بازیافتی)III ، بخش B جلد SERA-2005 ماخذ :
- کار در انرژی بازیافتی در فلاندر در سال 2002 : استخدام 1227کارگر تمام وقت ( 8 ساعت کار در روز و 38 ساعت در هفته - مترجم ) که بیشتر آن - 607 نفر – در بخش انرژی بادی می باشد .
ماخذ : Marc Dillen مدیر کل کنفدراسیون ساختمان سازی ناحیه فلامان، اکتبر 2004
" بازسازی و نوسازی بناها که موجب کاهش مصرف انرژی در منازل می شود، علاوه بر رعایت محیط زیست، فواید دیگری را نیز دارد و آن عبارت از ایجاد کار است. ایجاد کار این بخش از انرژی خیلی چشم گیر می باشد...
اگر هر سال پنجره ها و دیوارها ی ده هزار مسکن در جهت نوسازی و عایق کاری مورد تعمیرقرارگیرند، در رشته ساختمان سازی برای بیش از 1000 نفر شغل جدید فراهم خواهد شد. تعویض و نصب پنجره ها با شیشه های محکم و با کیفیت عالی دو جداره برای جلوگیری از تلف شدن انرژی گرمایی در 10000مسکن، به تنهایی 400واحد کاری جدید در فلاندر( منطقه ای در بلژیک) بوجود خواهد آورد. هر مسکنی پس از کارهای نصب، حداقل به مدت یک ماه به یک کارگر نیاز دارد.
برای 10000 مسکن در مجموع به 800 نفر نیروی کار اضافی نیاز خواهد بود. در مجموع تعداد نیروی کار لازم به 1200 نفر خواهد رسید."
بخش انرژی بازیافتی دارای بازاری رو به افزایش است که توان و قابلیت اعطای شغل های جدید بسیار زیادی را دارا می باشد.
- آلمان رهبر و پیشرو اروپاییان در تولید و استفاده انرژی خورشیدی از طریق سیستم فتوـ ولتائیک است. همه ساله 16% کار جدید در رشته های متخصصین و محققین، تجاری و کارگری به تعداد نیروی کار اضافه می شود. هم اینک 7000 نفر در این بخش کار می کنند.
در راس همه قرار دارد. 278 MWp از لحاظ تعداد نصب دستگاه های مزبور نیز آلمان با تولید
بلژیک با تولید فقط MWp 0.5 در ته صف اروپاییان در جا می زند.
از حالا تا سال 2020، دو میلیون و سی صد هزار شغل در حوزه سیستم فتوـ ولتائیک بوجود خواهد آمد و 200 هزار نفر در بخش انرژی گرمایی خورشیدی مشغول به کار خواهند شد.
- انرژی بادی نیز همه ساله به میزان زیادی موقعیت شغلی ایجاد می کند. در حال حاضر بیش از 70000نفر در بخش انرژی بادی کار می کنند.
European Wind Energy Association برآورد می کند که در سال 2020، یک میلیون و هشت صد هزار شغل در سراسر دنیا در بخش انرژی بادی ایجاد خواهد شد.
ـ بنا بر گزارش Imperial College و E4 Tech. لندن که به تفاضای WWF تهیه شده، آمده است که زباله های غیر هسته ای قابل بازیافت خواهد توانست 15% برق کشورهای صنعتی را تا سال 2020 تامین کند. در چهارچوب این طرح و برنامه 400000شغل جدید، بخصوص در مناطق روستایی، ایجاد خواهد شد.
ـ انرژی هسته ای، سرمایه گذاری بالایی را می طلبد؛ ولی در عوض منابع انرژی غیرهسته ای پایدار، به کار شدید و زیادی نیازمند است.
مثال : آلمان را به عنوان نمونه می آوریم.
حدود 30000نفر در سال 2002 در بخش انرژی هسته ای کار می کردند. در همان سال تنها در بخش انرژی بادی بیش از 53000 نفر در این کشور مشغول کار بودند.
با اینکه از سهم ذخیره سازی بخش انرژی پایدار غیرهسته ای کاسته شده ولی با این حال این شاخه انرژی در کلیت خود برای 120000نفر کار ایجاد کرده است.
گسترش انرژی پایدار، از نظر تولید کار، هر روز امکان جدیدی را پیش پای انسان می گذارد.
